لقاح خارج رحمی و یا آی وی اف (IVF)

لقاح خارج رحمی آی وی اف مخفف کلمه In Vitro Fertilization می‌باشد که به معنای لقاح خارج رحمی است. IVF مانند IUI و میکرواینجکشن از روش‌های کمک باروری (ART) هستند. ولی برخلاف آی یو آی (IUI) که در آن اسپرم‌های مرد توسط لوله‌ای وارد رحم خانم می‌شوند، در IVF و ICSI تخمک خانم با اسپرم مرد در خارج از بدن و در محیط آزمایشگاه با هم ترکیب شده و پس از لقاح، جنین حاصله در داخل رحم خانم گذاشته می‌شود.

چه زمانی استفاده از روش لقاح خارج رحمی آی وی اف ( IVF ) توصیه می شود:

• مشکلات تخمک گذاری
• اختلال در رحم یا لوله های رحم
• آندومتریوز
• کم بودن تعداد اسپرم های مرد
• ناتوانی اسپرم مرد جهت باقی ماندن در مخاط گردن رحم زن و نفوذ به تخمک
• وجود بعضی پادتن ها در بدن که اسپرم مرد یا تخمک زن را در معرض آسیب قرار می دهند.

به‌طور‌کلی می‌توان عمل ICSI را به پنج مرحله تقسیم کرد:

• مرحله اول: تحریک تخمک‌گذاری
• مرحله دوم: جمع‌آوری تخمک‌ها
• مرحله سوم: تهیه و آماده‌سازی اسپرم
• مرحله چهارم:‌ لقاح و رشد جنین در محیط آزمایشگاه
• مرحله پنجم: انتقال جنین به داخل رحم

مراحل لقاح خارج رحمی IVF

تحریک تخمک‌گذاری: پس از بررسی هورمونی و انجام سونوگرافی برای بررسی وضعیت و عملکرد تخمدان‌ها در روز سوم قاعدگی، پزشک داروی تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌کند. در دوره مصرف این داروها، به طور منظم باید سونوگرافی انجام شود تا واکنش تخمدان‌ها بررسی شود و در صورت تحریک بیش از حد تخمدان‌ها، اقدام درمانی لازم انجام شود. زمانی که فولیکول‌ها به اندازه مناسب رسید، آمپول HCG تزریق می‌شود تا تخمک‌ها آزاد شوند. حدود دو تا سه روز بعد از تزریق باید عمل تخمک‌گیری انجام شود.

جمع آوری تخمک یا پانکچر: در روز عمل تحت بی‌حسی یا بیهوشی خفیف و کوتاه‌مدت با استفاده از سونوگرافی واژینال، پزشک با ابزار مخصوص مایع فولیکولی حاوی تخمک را برمی‌دارد و به آزمایشگاه جنین‌شناسی می‌فرستد. در همان روز نمونه مایع منی نیز از آقایان گرفته می‌شود و برای جداسازی و شستشوی اسپرم به آزمایشگاه جنین‌شناسی فرستاده می‌شود.

تهیه و آماده‌سازی اسپرم: صبح روز جمع‌آوری تخمک‌ها، مایع منی از همسر بیمار تهیه و پس از شستشو و آماده‌سازی، اسپرم‌های سالم و بسیار فعال جدا می‌شوند.

لقاح و رشد جنین در محیط آزمایشگاه: در آزمایشگاه جنین‌شناسی کیفیت تخمک‌ها و اسپرم‌ها بررسی می‌شود و در صورت تأیید، وارد مرحله لقاح آزمایشگاهی می‌شوند. در گذشته، اسپرم و تخمک را در محیط آزمایشگاهی مخصوص قرار می‌دادند تا اسپرم تخمک را بارور کند و مراحل تقسیم سلولی و تشکیل جنین آغاز شود. امروز اغلب از روش میکرواینجکشن یا تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم استفاده می‌شود. یعنی اسپرم را به‌طور مستقیم داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می‌کنند. این روش به ویژه در مواردی که تعداد اسپرم کم است، بسیار مفید است. پس از تقسیم سلولی و تشکیل جنین، اگر تعداد جنین‌ها زیاد بود، در صورت درخواست زوجین، جنین‌های مازاد فریز می‌شوند تا در سیکل‌های بعدی درمان استفاده شوند یا اگر زوجین هر زمانی خواستند، آن‌ها را اهدا کنند.

انتقال جنین به داخل رحم: ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از تشکیل جنین یا جنین‌ها، عمل انتقال انجام می‌شود. این عمل نیازی به بیهوشی ندارد و جنین یا جنین‌ها (حداکثر ۳ جنین) با کاتتر (نوعی ابزار سوزن‌مانند باریک و بلند) به داخل رحم خانم منتقل می‌شوند. یک تا دو ساعت پس از انتقال خانم مرخص می‌شود و باید منتظر ماند تا جنین مراحل لانه‌گزینی در رحم را طی کند. ده تا دوازده روز پس از انتقال، با انجام آزمایش بتا ( تست BHCG) می‌توان فهمید که آیا بارداری رخ داده است یا نه. در این مدت نیازی به استراحت مطلق نیست، فقط باید از فعالیت سخت و سنگین پرهیز کرد و استرس را از خود دور کرد.

میزان موفقیت در لقاح خارج رحمی IVF :

لقاح مصنوعی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و تفاوت این روش‌ها به دلیل تفاوت در انجام هریک از مراحل بالاست. میزان موفقیت لقاح خارج رحمی (IVF) به عوامل مختلفی از جمله سن زوجین و نیز درجه سلامت تولید مثلی آنها رابطه مستقیمی دارد.

میزان باروری زنان با افزایش سن کاهش می‌یابد. هر چه سن کمتری داشته باشید احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود. بر اساس مطالعات انجام شده میزان موفقیت IVF بر روی زنانی که قصد بارداری به روش لقاح مصنوعی با استفاده از تخمک‌های خود داشته‌اند، به صورت زیر می‌باشد:

• 40-45 درصد برای زنان زیر 35 سال
• 30-35 درصد برای زنان بین 37-35 سال
• 20-27 درصد برای زنان بین 40-38 سال
• 15-10 درصد برای زنان بالاتر از 40 سال

تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)

تلقیح داخل رحمی iui به معنی تزریق اسپرم شسته شده به درون حفره‌ی رحم بوده و یکی از روش‌های کمک باروری می‌باشد. این فرآیند موجب افزایش احتمال تماس تخمک با اسپرم در محیط رحم شده و شانس وقوع بارداری را افزایش می‌دهد. IUI روش بسیار ساده‌ایست که کاربرد بسیار گسترده‌ای در درمان ناباروری یافته است.

انجام عمل IUI در چه مواردی به بیمار پیشنهاد می‌گردد؟

این روش اولین خط درمان ناباروری پیش از انجام IVF می‌باشد که در موارد ذیل ممکن است به زوجین نابارور پیشنهاد گردد:

• زیاد بودن تعداد اسپرم‌های غیر طبیعی.
• کم بودن تعداد اسپرم و یا کم تحرکی اسپرم‌ها.
• وجود آنتی اسپرم آنتی بادی (Anti sperm Antibodies) در مایع منی.
• کم بودن حجم مایع منی.
• وجود ترشحات کشنده اسپرم در دهانه رحم
• کم بودن مخاط دهانه رحم
• اندومتریوز خفیف یا متوسط
• عدم امکان انزال درون واژن توسط مرد در اثر ناتوانی جنسی در مردان
• مشکلات تخمک‌گذاری در زنان
• ناباروری با علل ناشناخته

نحوه‌ی انجام عمل IUI چگونه است؟

این روش نسبتا ساده و بدون درد است و تحت نظر پزشک، بدون بیهوشی انجام می‌شود. در این روش معمولا مایع منی به روش خاصی شسته شده و سپس اسپرم‌های شسته شده از طریق واژن با استفاده از یک لوله باریک (catheter) به داخل رحم زن ریخته می‌شود.
در این روش با هدفِ افزایش شانس بارداری، با مصرف داروهای تحریک‌کننده‌ی تخمدان، تعداد تخمک‌های آزاد شده در سیکل مربوطه را به دو یا چهار تخمک افزایش می‌دهند. به این منظور با دستور پزشک معالج داروهای محرک تخمدان باید دقیقا با دوز مناسب و در زمان مشخص مصرف گردد. پس از بررسی وضعیت تخمدان‌ها به کمک سونوگرافی و مشاهده فولیکول و اطمینان از طبیعی بودن وضعیت، تزریق داروی کمک باروری (HCG) به منظور تحریک تخمک‌گذاری انجام می‌شود.
معمولا IUI حدود ۳۶ تا ۴۸ ساعت بعد از تزریق HCG انجام می‌شود. اما گاهی اوقات بنابر نظر پزشک و شرایط موجود برای افزایش میزان موفقیت، دوبار عمل IUI و با فاصله یک روز انجام می‌گیرد.
با تعیین زمان دقیق انجام عمل IUI و اعلام آن به زوجین، مرد باید پس از ۵-۲ روز پرهیز از انجام مقاربت و خروج منی، صبح روز تعیین شده برای انجام عمل، نمونه‌ی اسپرم خود را به آزمایشگاه تحویل دهد. نمونه‌ی اسپرم باید به روش خودارضایی (استمناء) و یا استفاده از کاندوم‌های مخصوص فاقد مواد کُشنده‌ی اسپرم در ظرف استریل که توسط آزمایشگاه در اختیار مرد قرار می‌گیرد جمع‌آوری گردد. نمونه باید تازه بوده و حتی الامکان در محل آزمایشگاه تهیه شود. نمونه‌ی اسپرم در آزمایشگاه به روش شستشو با مواد خاص از مایع منی جدا شده و آماده‌ی تزریق می‌گردد.
سپس با استفاده از یک لوله‌ی پلاستیکی نازک به نام کاتتر، اسپرم‌ها بدرون رحم تزریق می‌گردند. پس از انجام IUI نیازی به بستری کردن بیمار وجود ندارد اما اکثر پزشکان ۳۰ الی ۶۰ دقیقه بیمار را روی تخت بی حرکت می‌خوابانند. بیمار نیازی به استراحت مطلق ندارد و می‌تواند کارهای عادی و روزمر‌ی خود را ادامه دهد. دو هفته پس از عمل IUI آزمایش تست بارداری انجام شده و نتیجه‌ی عمل مشخص می‌گردد.

درمان عیوب انکساری چشم به وسیله لیزیک لازک و P.R.K

درمان عیوب انکساری به وسیله لیـزر، شیوه متداولـی در چشم پزشکـی است و امروزه با سه روش  لیزیک و لازک  و جراحی چشم  P.R.K  انجام می‌شود. شاید از خود بپـرسید کدام روش انتخاب بهتـری است؟ و کدامیک مطمئـن‌تر خواهد بود؟

برای انتخاب بهتـرین و مناسب‌تـرین روش ابتدا باید شـرایط چشم بیمار توسط متخصص چشم پزشکی به دقت معاینه و بررسـی شده و از سطح قرنیه عکسبـرداری شود، چون میـزان و نوع عیب انکساری، ضخامت، شکل قرنیه و شـرایط بیمار همگـی در انتخاب روش مناسب اثرگذار است. حداقل ضخامت قرنیه برای عمل در لیـزیک مقداری بالاتر از لازک و P.R.K می‌باشد و اگر فردی قرنیه نازکـی دارد عمــل P.R.K یا لازک برای او بهتـر است. همیـن‌طور به افــرادی که دارای خشکـی چشم شدیـد و خــراش‌های راجعـه هستند توصیه می‌کنیم از روش P.R.K یا لازک استفاده کنند؛ البته به شـرط تأیید توسط چشم پزشک.

فراموش نکنیم تنها بیمارانـی که همه شـرایط لازم را دارا هستند، کاندید مناسبـی برای عمل‌های لیـزری محسوب می‌شوند.

در عمل P.R.K و لازک سطحی‌ترین لایه روی قرنیه برداشته می‌شود؛ در P.R.K این کار با استفاده از ابزار مخصوص جراحی صورت می گیـرد. در لازک نیـز این لایه با استفاده از الکل رقیق شده برداشته می‌شود، اما در منطقه کوچکـی به صورت چسبیده باقـی می‌ماند و یک فلپ بسیار نازک تشکیل می‌دهد که پس از تابش پرتـو لیـزر این فلپ به سـرجای خود در سطح قرنیه برمـی‌گردد. در عمل لیـزیک اما با سطحـی‌ترین لایه قرنیه کاری نداریم، بلکه فلپ از کل قرنیه برداشته می‌شود. در قدیم این کار به وسیله تیغه‌ای به نام میکروکراتوم انجام می‌شد اما طی سال‌هـای اخیـر با استفاده از سـریع‌ترین دستگاه لیـزر چشم پزشکـی جهان به نام «فمتوسکند» دقت و موفقیت این عمل بیشتـر شده است.

مزایای این روش عبارتند از امکان برداشتـن لایه مورد نظر با دقت بالاتر، ضخامت دلخواه و عوارض کمتـر. تابش پرتو لیـزر در هر سه روش یکسان بوده و تفاوتـی با هم ندارند، فقط زمان عمل در لیـزیک اندکـی طولانـی‌تر است.

درمان ناباروری و نازایی در ایران

ناباروری، و یا عقیم بودن به عدم ناتوانی در تولید مثل گفته می‌شود که در بیشتر جانداران از جمله گیاهان و حیوانات وجود دارد.. سازمان بهداشت جهانی ٌWHO، ناباروری را یک بیماری سیستم تولید مثل می‌داند، که به عدم ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری نامیده می شود.

ناباروری یکی از مشکلات زوج‌ها هست. این مشکل در انسانها و حتی حیوانات وجود دارد.ناباروری می تواند علل مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد. حدود 40% از مشکلات نازایی مربوط به مردان، 40% مربوط به زنان و حدود10% مربوط به هر دو است. در حدود 10% از زوج ها نیز عامل ناباروری مشخص نیست.به عبارت دیگر در این زوج ها با توجه به انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی بچه دار نمی شوند.

ناباروری علل مختلفی دارد و در بسیاری از زوج‌های نابارور ممکن است چند عامل به‌طور هم‌زمان در آن نقش داشته باشند. ناباروری ممکن است به دلیل مشکلات مردان (ناباروری مردان: Male Infertility)، مشکلات زنان (ناباروری زنان: Female Infertility) و یا بدون دلیل و توجیه مشخصی (ناباروری‌های توجیه نشده: Unexplained Infertility) باشد.خوشبختانه با پیشرفت آگاهی، علم و تکنولوژی و با کمک‌گیری از دستاوردهای پزشکی آن امروزه کمتر کسی پیدا می‌شود که بی‌بهره مانده و نتواند به آرزوی داشتن فرزند جامه عمل بپوشاند.

امروزه با پیشرفت علم پزشکی و فناوری، درمان مشکلات ناباروری و نازایی با موفقیت بیشتری نسبت به قبل انجام می‌شود. درمان‌های دارویی در کنار روش‌های کمک‌باروری (ART) این شانس را برای بسیاری از زوج ها ایجاد کرده است که با وجود مشکلات ناباروری بتوانند باردار شوند. این مطلب می‌تواند

انواع روش های درمان ناباروری و نازایی

برای درمان ناباروری با توجه به علت اصلی ناباروری، گزینه‌های متفاوتی وجود دارد. درمان‌ها معمولاً با روش‌هایی که ریسک تهاجمی کمتر دارد شروع می‌شود و در صورت عدم نتیجه مشاعد سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک با مشاهده آزمایش‌های زوجین، مشاوره های لازم را برای انتخاب بهترین روش درمانی کمک باروری (ART) در اختیار آنها قرار خواهد داد.

بعضی از روش‌های درمان نازایی و کمک باروری (ART) بطور مفصل در زیر معرفی شده است:

·         تلقیح داخل رحمی اسپرم IUI

·         لقاح خارج رحمی IVF

·         میکرواینجکشن ICSI

·         بررسی نقائص ژنتیکی جنین PGD

·         هیستروسکوپی تشخیصی درمانی

·         سقط مکرر (تشخیص و درمان)

·         جراحی های ناباروری مردان

ناباروری در ایران

تحقیقات انجام شده در کشور نشان می‌دهد که از هر ۶ زوج که تصمیم به بچه دار شدن می‌گیرند یک زوج صاحب فرزند نمی‌شود. آمارها از وجود بیش از سه میلیون زوج نابارور در ایران خبر می‌دهند. مدیرکل دفتر سلامت جمعیت و خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان مطلب فوق افزود: سال گذشته یک میلیون و ۵۳۰هزار در کشور تولد صورت گرفت و ۲۵۰ هزار مورد سقط جنین رخ داده‌است که آمار سقط جنین روند نزولی را طی می‌کند. پیشگیری از ناباروری ثانویه در دستور کار است تا عواملی که موجب ناباروری می‌شوند رفع شده و افراد نابارور صاحب فرزند شوند.

هزینه درمان ناباروری در ایران

روش‌های IVF و IUI در ایران برای درمان ناباروری رواج دارد که هزینهٔ انجام آن‌ها در مراکز دولتی با ۸۵٪ تخفیف نسبت به گذشته انجام می‌شود. اما در مراکز خصوصی یا مراکزی که از این قرارداد تبعیت نمی‌کنند هزینهٔ هربار انجام سیکل IVF به علاوهٔ دارو، حدودا مبلغ 16 میلیون در مراکز خصوصی می باشد.. هزینهٔ IUI هم از 2 میلیون تومان می‌تواند متغیر باشد.